Người Viết : ViKiMi Editor

Một trong những tâm thức trong con người đó là tìm về nguồn cội. Càng có nhiều năm tháng trên cuộc đời ngược xuôi con người càng muốn nương tựa vào một nơi cho mình cảm giác thanh bình yên ả. Trong không khí chung ấy tựu trong đất trời ngày đầu năm, người Việt luôn muốn ghé thăm đền Hùng, nơi thờ tự tổ tiên của người Việt. Đầu năm, đến đây như tìm lại nơi chôn rau cắt rốn bao đời, thắp nén tâm nhang thành kính nhớ về cội nguồn tổ tiên. Dâng lễ đầu năm lên tổ tiên là Vua Hùng.
Từ ngàn xưa, dân gian đã tương truyền :
“Dù ai đi ngược về xuôi nhớ ngày giỗ tổ mùng 10 tháng 3”
Tâm thức ấy đã đánh động trong mỗi con người để nhắc bảo đời này qua các thế hệ khác và về sau tưởng nhớ công ơn Vua Hùng có công dựng nước, nhớ ơn tổ tiên thành tâm dâng lễ lên lễ vật như bao nhiêu đời. Truyền thống tốt đẹp ấy in hằn lên biết bao con người từ trẻ thơ tới người già. Truyền thống gìn giữ non sông đất nước đánh giặc ngoại xâm bao đời, thành thời gian thành vàng son, tác tạo nên sông núi mai này. Hào khí ấy vẫn như vậy, như sắc đất trời đã hiện ra, đi vào từng lớp cổ kính của khu di tích đền Hùng.

Đền Hùng thuộc thôn Cổ tích, xã Hy Cương, Thành phố Việt Trì, Tỉnh Phú thọ ngày nay. Đền Hùng thuộc đất Châu Phong cổ là đất kế đô của Nhà Văn Lang. Đền được xây dựng theo thế núi sông hội tụ, theo hệ thống Tam Sơn Cấm Địa, là ba ngọn núi thiêng hội tụ sinh khí thành nôi Văn Minh người Việt Sau này. Đền Hùng nằm trên núi Hùng hay còn gọi là núi Cả, còn theo tiếng địa phương nơi đây có tên gọi khác Nghĩa Lĩnh, Nghĩa Cương, Hy Sơn, Bảo Thiếu Sơn, Bảo Thiếu Lĩnh. Trong hệ thống Tam Sơn Cấm Địa còn 2 ngọn núi thiêng khác là núi Trọc và núi Vặn. Núi Hùng chính là chiếc đầu rồng hướng về phía Nam, mình của rồng uốn thành núi Vặn, núi Trọc, núi Pheo.
Phía trước núi Hùng chính là ngã ba Bạch Hạc là nơi hội tụ của 3 dòng sông lớn của miền bắc : Sông Hồng, Sông Lô, Sông Đà tạo nên một vùng sông nước mênh mông, cùng với hệ thống những quả đồi nhỏ như đàn rùa nước đang bò lên chầu Nghĩa Lĩnh, núi Hùng. Thế Sông Núi đã tạo nên một vùng địa linh vô cùng linh thiêng hào quang ngàn đời. Sơn Thuỷ hội tụ là đất định đô bền vững linh thiêng của người Việt từ cổ xưa.


Phía sau núi Hùng là những quả đồi nối liền san sát lên tới 10 Km giống như đàn voi chầu về đất Tổ. Đất linh thiêng một vùng khai quang cho con người được yên ổn đời sống và biết thờ phượng tổ tiên đất trời. Có lẽ núi sông hội tụ nên con người khi chảy hội về đây đều thành kính một lòng, cầu xin những điều tốt đẹp thiêng liêng nhất.
Khi đến thăm khu di tích Đền Hùng chúng ta có thể đến và dâng hương tại những địa điểm.

I. Đền Hạ
Nơi đây là một trong những ngôi đền linh thiêng tại nước Việt Nam. Tương truyền theo tích xưa rằng Mẹ Âu Cơ ấp trứng sinh hạ được một trăm người con trai. Khi các con khôn lớn thì 50 người con theo cha Lạc Long Quân về biển; 49 người con theo mẹ Âu Cơ lên rừng, Người con Trưởng ở lại núi rừng Châu Phong làm Vua, truyền ngôi được 18 đời đều gọi là Hùng Vương.
Như vậy mà hình thành nên dân tộc Việt Nam. Dấu tính mẹ Âu Cơ ấp trứng tại giếng “Mắt rồng” vẫn còn phía sau đền. Dân tộc Việt Nam cùng sinh ra trong một bọc trứng cùng gìn giữ đất nước, gọi là “Đồng bào” cũng bắt nguồn từ đây.


II. Đền Trung ( Miếu tổ Hùng Vương )
Ngôi đền là nơi Vua Hùng cùng các Lạc Hầu, Lạc Tướng họp bàn việc nước. Và cũng là nơi phát tích sự tích bánh chưng, bánh dầy truyền thống trong mỗi ngày tết của người Việt. Đây là nơi Vua Hùng thứ 6 truyền ngôi cho con trai là hoàng tử Lang Liêu.
Đền xây dựng theo lối chữ Nhất 3 gian, kiến trúc đơn sơ không có cột, kèo quá giang cột trốn gối vào tường, mái lợp ngói mũi.


III. Đền Thượng Và Lăng Hùng Vương
Đền Thượng là nơi linh thiêng thờ tự Vua Hùng, và cũng là nơi khách thập phương hành hương về thờ phượng dâng hương lên Vua Hùng. Với những mong ước một năm sống trong thuận hoà, ấm no, con người được bình an.
Từ ngàn xưa, Vua Hùng thường lên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh (Núi Hùng) để cử hành nghi lễ dâng thờ trời đất, thờ thần lúa cầu mong đất trời được mưa thuận gió hoà mùa màng bội thu, con người muông vật phát triển tốt tươi.
Dưới thời Hùng Vương thứ 6, đánh dẹp giặc Ân. Sau khi Thánh Gióng bay về trời, vua Hùng đã cho thờ vọng tại đỉnh núi này. Sau này, trên đỉnh núi này người đời tưởng nhớ công ơn Vua Hùng mà lập thành đền thờ Hùng Vương.
Đền thờ được xây kiểu chữ Vương 4 cấp : Nhà Chuông Trống, Đại Bái, Tiền tế, Hậu Cung. Trong Đền Thượng có bức đại tự đề “Nam Việt triệu tổ” (Tổ khai sáng nước Việt Nam) thờ tự ngàn đời.

Tại Đền Thượng cũng là nơi có đá thề, do Thục Phán dựng khi được vua Hùng thứ 18 truyền ngôi để thề nguyền bảo vệ sông núi mà vua Hùng Vương trao lại và đời đời hương khói. Cột đá cao 1.3m rộng 0.3m, hình vuông. Đây cũng là một di tích lưu lại một mốc lịch sử làm nên một thời đại nước Việt Nam đánh dấu việc truyền ngôi.

Lăng Hùng Vương là mộ của Hùng Vương thứ 6. Lăng mộ xây theo thế đầu đội Sơn, chân đạp thuỷ, mặt quay hướng Đông Nam.

IV. Đền Mẫu Âu Cơ
Đền thờ Mẫu Âu Cơ mới được khởi công xây dựng và hoàn thành từ 2001 đến khánh thành 12/ 2004. Đền xây dựng trên núi Vặn theo mẫu kiến trúc truyền thống bằng gỗ Lim theo kiểu chữ Đinh. Đền thờ tổ mẫu Âu Cơ của Người Việt.
Với tượng Mẹ Âu Cơ, hai Lạc Hầu Lạc Tướng.

V. Đền Giếng
Nơi thờ tự Công Chúa Tiên Dung và Công Chúa Ngọc Hoa con gái của vua Hùng thứ 18 đã có công dạy dân trồng lúa nước và trị thuỷ. Công lao của hai bà được người đời thờ tự và tưởng nhớ đời đời.

Đền Giếng : nơi thờ tự Công chúa Tiên Dung và Công chúa Ngọc Hoa !

Giếng Ngọc : Nơi các công chúa thưởng ngoạn và soi gương !
Tại Đền Giếng còn có Giếng Ngọc là nơi Công Chúa Tiên Dung và Công Chúa Ngọc Hoa thưởng ngoạn và soi mặt. Tương truyền khi vua Hùng Vương thứ 18 lên núi Nghĩa Lĩnh ( Núi Hùng ) dâng trời đất thì các công chúa đi ngắm cảnh, đến vũng nước phía Đông Nam núi thì các công chúa dừng lại ngắm dung nhan mình trên mặt nước trong veo. Và tại nơi đấy là giếng Ngọc – Đền Giếng.